2008 Phunghram Remhnak Le Pyine Cozah Sernak: Salai Tluang Lian Hnin

2008 Phunghram Remhnak Le Pyine Cozah Sernak: (By Salai Tluang Lian Hnin)

(1) 2008 Phunghram remhnak kongah: Hi phunghram remhnak kong ahar ning kongah tampi nih chimrel asi cang nain Nov 8 2020 thimnak kan phan deng cang i ka ruahning tlawmte a tawinak in ka van langhter duh ve. Article 436 nih khin remh khawh asi lonak fiang tein aum – phunghram remhnak dingah a thlurpi asi kan ti ko lai. Aruang cu Pyithu le Amyotha Hluttaw thimmi hna asi mi Pyidaungsu Hluttaw ah Hluttaw representatives vialte i 75% nakĀ  tam nih remh ding in hnatlak lawngah mipi sinah referendum laak in remh khawh ati.

Mah hi apoi bikmi asi kan ti lai aruang cu party pakhat lawng hmanh mipi nih vote pek dih siseh law 75% nak tam an hmu kho lo aruang cu ramchung raltuk nak hmun zeimawzat ah election an tuah kho lo (e.g. 2010, 2015), tukum 2020 zongah cu thiam asi lai zumh aum (e.g. Rakhine, Northern Shan afiang pah cang). Kahdaihnak um hlah seh, hmun kipah election um kho seh law acung i 75% hi Pyidaungsu Hluttaw ah mipi thimmi a chuak kho.

Mah zawn aphanh tikah, ralkap 25% ti lengmang mi ahung chuak ding asi te hnga. Cucaah 2008 Phunghram remhnak ahcun mipi thimnak nakin politicians pawl (hriamtlai bu telhin) nih negotiation tuah khawh ahcun lam aum deuh ti khawh asi. Atawinak cun 2020 thimnak ah zei party hmanh nih tei seh law aremh kho lai lo tinak asi.

25% phu

(2) Pyine cozah sernak kongah: Phunghram ning cu Union level ah presidential system kan hman i Pyine level ahcun parliamentary system phun kan hman. President hi rampi alubik asi. Amah nih Chief Minister athim hmasa hnu ah Pyine Hluttaw nih cohlan asi.

President nih achuahpi mi CM kha Pyine Hluttaw nih an duh lo cun adang Pyine Hluttaw chungin adang pakhat achuahpi than lai ti si. Chief Minister cu Pyine Hluttaw MLA asi hau (Pyine Hluttaw meeting akai ve) i minister dang pawl cu thimnak atei mi si ah, aleng mi ansi ah minister peknak nawl angei ve mah hna cu President nih ahnatlakpi hau.

CM le a cabinet rian cu mah le Pyine caah riantuan kha asi bik ko (thanchonak, upadi ser tbk). Phunghram ahhin, CM a nawlngeihnak (power) hi details in tial asi lo tikah system pahnih kan hmanmi hi abuai pah ngainak asi. CM cu a Pyine caah nawl ngeih bantukin amah tein initiative laak in riantuan khawh asi (President fialmi lawng tuah si loin).

CM le President karlak ah conflict aum sual cun Constitutional Tribunal nih atlangtlak ding ti asi – mah cu tutiang aum rih lo mi asi aruang cu President (ruling party) le CM hna cu party pakhat ansi caah buainak aum lo (mah belte, Ygn Chief Minister nih ralkap kong comment arak pek mi kongah President office nih nawlnak tuah an rak fial i a tuah duh lo – a power hman ve.)

Afiang ngaimi cu President nih aduhmi Pyine Hluttaw chungin CM apek khawh, asinain amah party minung chungin asi herh. E.g Chin ramkulh ah Pyine Hluttaw seat 18 aum (9 townships ah) mah chungah hin President asi dingmi party lei in Pyine Hluttaw seat pakhat ahmuh hmanh ah Chief Minister apek khawh.

Catialtu Salai Tluang Lian Hnin le a chungkhar

Cucaah 2015 thimnak ah Rakhine le Shan ahcun anmah tlangcung party nih seat tampi an hmuh ko nain Chief Minister ahmuh khawh lo nak asi aruang cu Pyine Hluttaw seat aza tein an rak tei lo caah asi e.g. Rakhine Chief Minister hi Pyine Hluttaw 2 (Gwa Myone), Shan Chief Minister Doctor Linn Htut hi Pyine Hluttaw 1 (Lashio Myone) ansi.

Cucaah, Pyine cozah sernak ding ahcun Kawl party nih atlawmbik seat pakhat ahmuh aherh bantukin tlangcung party nih Pyine seat tei khawh dih lawngah cozah an ser khawh ve lai (asiloah seat tambik an hmuh cun Rakhine bantuk in Hluttaw an control khawh ve lai tinak asi). Peh than te ding.

Salai Tluang Lian Hnin (14 Oct 2020, Yangon)

Credit: Salai Tluang Lian Hnin

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *