The US Congress Sub-Committee on Human Rights, hearing on human rights situation in Burma. December 2007.
“Namneh mi miphun, mipi nih an mah te in an dir I an covo kong ah an chim ngam, an lak ngam ahau. Zei ca tiah namnehnak atuah tu nih nam neh mi hna kha a lak in zalon nak an pe bal hna lo.”
Washington DC khi ka rak phak hmasa cem ah hin ka lung a ka la ngai mi cu an cozah in pawl an sak ning khi an si. In sakning (Architecture) lei in Greek le Roman Empire lio chan I an in sak ning pawl kha Washington DC ah hin hmuh khawh an si. Ahnu Political Schience ka cawn tik ah ka vun theih fian mi cu US ram luatnak arak la tu an pa le (Founding Fathers) pawl nih Washington DC design an rak tuah ah hin ramdang mi upa an rak rat le cangka in America I kan tthawnnak le kan fimnak hi hmucolh, theicolh hna she tiah mifim Greek design le mitthawng Rome design cawh in Washington DC hi an sak mi arak si ti asi.
Mah cu political culture cu atu tiang ah an inun pi. US cozah upa pawl khi meeting le conference ah minung pakhat le pakhat bia an chim lai I theihternak (introduction) an ituah ning, mipi nih dirpiak, kut benghpiak ti bantuk pawl an tuah mi khi hlan lio Greek le Rome chan I an rak hmanmi pawl kha vawlei thar ah an rak nunter tthan mi asi. Pakhat le pakhat kan I phomh cang she an ti zong ah Athen democracy le Rome senate nak in azual deuh mi an lo fawn. Pakhat le pakhat icawi zia zong an thiam I, an duhlo mi an chim tik zong ah mithmai zohnak pakhat hmanh aum lo.
US Congress cu aleng zohnak hrim in hro akual ngaingai. A chung ah vun luh tik ah zuk an suaimi, hmanthlak an tar mi, thantar an chiah ning ti pawl khi an mah le ansining cio in sullam a nei dih mi lawngte ansi.
2007 ah khan Kawl Ralkap Cozah nih nuhrin covo buarnak atuah mi he pehtlai in US, Canada le European Union nih fak ngai in Ralkap cozah cu an rak mawhchiat. US cozah nih Kawl ralkap cozah cung ah (multiple sanction; condemn, diplomatic sanction, economic sanction) mawhchiatnak, palai pehtlaihlonak, chawleh nak lei in hnawl nak tuah an timh. An tuah hlan ah USCIRF hohat nak in US Congress Sub-Committee on Human Rights ah Kawl ralkap cozah tang I Chinmi hna dirhmun testify tuah ding in an rak ka sawm.
US cozah nih dotla te in mi an sawm ah cun an thil ti khawh nak le an lianhngan nak vialte khi an langhter dih. Hearing biachimnak an tuahnak Hall ah kan vun lut I kan tthutnak ding hmun ah kan tthu. Media pawl, congressional staff pawl kan hnu lei ah an tthu. Can an vun thok in testify atuah ding pakhat cio kha theihter nak an kan tuah. Cu itheih ternak an kan tuah ning cu biachim anthiam, caah zei pipa ngai ka si rua tiah iruah ding phun khin aum.
(Hearing) Biachim/ngaih thok nak ah USCIRF Chairman nih bia avun chim hmasa. Mirang holh in achimmi kha Laiholh in kaicinken ning in ka vun leh ah cun hitin asi tiah ka ruah.
“US cozah nih Burma ram I Kawl ralkap cozah nih mipi cung I a thiltuah mi, Biaknak, miphun in mitlawm deuh asi mi hna cung I athil tuah mi cung ah kan sia a herh. US cozah nih kan sia aherh kan ti ko na in an mah pumpak namneh atong mihna nih hin an covo kong ah an mah te in an dir ngam, an lak ngam ahau.
Atu kan hmai I atthu mihna hi nuhrin covo kong ah adir ngam mi achim ngam mi an si tiah kan ruah hna caah an mah sin in an chimmi bia hi kan ngai hmasalai. Zeica tiah vawlei tuanbia kan zoh tik ah Namneh mi miphun, mipi nih an mah te in an dir I an covo kong ah an chim ngam, an lak ngam lawnglawng ah aluatmi miphun, mipi an sitawn tikha kan hmuh”.
US cozah nih hin Kawl ralkap cozah hi fak ngai in vawlei hmai ah a rak mawhchiat lengmang. Cozah pakhat nih a dang cozah pakhat cung ah mawhchiat nak an tuah tik ah a dotdot in an mawhchiat hna ning hi aum tawn.
A nem bik mi mawhchiatnak cu an tuahsernak cung ah condemn(na thil tuahmi hi aidawhcahlo) tiah theihternak tuah. Cun a dang pakhat cu kumkhat voikhat UN General Assembly, vawlei pi hmai ah mawhchiat nak tuah. Cu hnu ah (diplomatic sanction) cozah pakhat le pakhat pehtlaihnak chah I an ram ah dotla palai (ambassador) chiahlo.
Cu hnu ah (economic sanction) chawleh chawhrawl nak vialte zeihmanh tuah lo. Cun a dang pakhat aum tthan rih mi cu (targeted Sanction) minfang thim in nuhrin covo buar tuhna nih an neih mi company thil le an tuahmi pohpoh hnawl hna hi an si.
Burma ram ah Kawl Ralkap cozah nih Chin miphun cung I an kan tuahto ning le kan nuhrin covo an kan buarpiak ning hi CHRO min in kan chim, kan rel lengmang tik ah cozah pakhat nih, abik in US, EU le Canada hna nih hin Kawl ralkap cozah cung I mawhchiat nak le thil pipa kan tuah cang lai an ti ah cun CHRO hi an kan sawm tawn I cu ka ah cun khua an ruah khawh nak dingah thil sining kan va chim tawn.
Credit: Salai Bawi Lian Mang
Leave a Reply