Saya Sang Hre: Zei Mit In Dah Hakha Post Buainak Le Ramleng Chin Mi Buu Pawl Kan Buainak Hi Zoh A Hau?

Chin miphun cu education lei ah kan cawncannak a rak hme ngai caah Khrihfa buu ah kan buai. Community ah kan buai. Riantuannak organization ah kan buai. Tangka he a van i peihtlai deuh hrim ahcun thangchia mual pho tiang in a buai mi kan tlom ti lo. Buainak paohpoah kamkhat lei lawng ngeih le zoh phung a si lo. Kaphnih in an chim mi bia tha tein ngeih hmasa a herh.

India lei sumdong a lar saling lio ah riantuantii hna le tangka thlennak a tlaitu hna zong zohchia khenhhru in an puai, Kachin ram Phakanh kal a paw le kan buai. Malaysia kalnak a paw le puaisa pawl zong zohchia khenhru in an buai, Malaysia le ramleng ah Pathian riantuan a karh ciamman le zohchia khenhhru in kan buai, ramleng um mi ah Khrihfa bu le community a karh ciamman le hruaitu hmunhma i cuh ah zohchia khenhhru dirhmun in a dir mi kan tlawm hrim ti lo.

Tutan Hakha Post an buainak lawng siloin Khrihfabuu, community le adang volunteer in riantuannak buu kip ah buaibainak a chuak theo lengmang. Buainak a van chuah bak ah aho dah a palh? Aho dah a sual deuh? ti mi mit rumro in biachim le catial kan hmang lulh hna. Tanhhlei kan ngei nak le kamkhat lei lawng a ngia kho rih mi miphun kan sinak khi a van langh tuk tawn theo.

Buainak cu Chin miphun sin lawngah a cang mi a si lo. Nihin ni a thancho tuk cang mi ram pawl organiation pipi zong nih ton cuahmah mi a si ko. Minung kan si caah hrial awk a har hringhren. Mah bantuk pawl hi Buu politik (Organisational Politics) ti in an auh. Atu btk buu chung acawlcanghnam le kalning ziaza (organizational politics le behaviours) pawl hi 1960 hnu in biatak tein academics lei nih hlethlainak an rak tuah len cang.

Vawilei cung management lei thiamsang minthang Peter Drucker nih cun buu pakhat hlawh a tlinnak ding ahcun an i tinh mi nih a hruai hna ah an hlawk bik ko ti mi (management by objective) theory a rak chuah pi phah. Tutan The Hakha Post nih an ton mi zong khi organizational politik a si ko tiin ka ruah.

An mah lawng siloin Chinmi Khrihfabuu le organisation a tam deuh cu Phunhram le By-laws lawng kan i rinh. Pastor siseh, community hruaitu hna zong an cawlcangh ning hi Phunghram le By-laws ning lawng in kan tah/zoh hna. Kan kalning a rak te nau ngai rih kan ti lai cu. Atawinak cun kan thiamnak nih a rak tlinh rih lo tu khi a si deuh.

Nihin ni tiangah Chin miphun nih dirhmi Khrihfabuu, Buu or Phu pawl nih riantuan tu hna nih zulh hrimhrim ding mi (Professional Codes of Conduct and Codes of Practices) tbk a ngei mi hi an tlawm hringhren lai. Kan ngei rih lo ti khawh tluk a si. Vision Statement (Timhmi Langhternak), Mission Statement (Zei tin dah timhmi phaknak dingah rian tuan ningcang), Value (Buu nih a sunsak mi tleihtleng pawl) ti mi pawl zong hmuh an har taktak.

Cu vision, mission le value ning tein rianlaknak (recruitment) zong tuah a um lo. Organization le Khrihfabuu an si ah, mah vision, mission le value hoih in riantuantu ding le hruaitu zong interview tuah bu tein rian lak bak ding an si. Tuchan ahcun kan tuah awk zong a si cang.

Minung cu kan nuhrin nak hrim in hmunhma (position), nawlngeihnak (power), hlawhtlin i chawva tampi ngeih a duh mi (prosperity) le fame (laar) a duh taktak mi kan si. Mah vialte a hram hna cu hauhkauhnak (greed) in a chuah mi an si. Cuca’h, mah bantuk minung kan zia pawl khamhnak le zor ter deuh khawhnak ahcun atanglei pawl hna hi Chin Churches, Community le Business pawl hna nih ser le zulh kan hau chin lengmang ve cang.

1nak. Buu Vision, Mission le Value ngeih hrim a hau.

2nak. Buu Vision, Mission le Value ning in recruitment system (rian lakning ser). Mah nih rian lak mi pa/nu i a personality le org  vision le value kha a peihtleih ter khawh bik lai i theihthiamnak a tam deuh hrim lai .

3nak. Professional Code of conducts le practices (Zulh phung le Dan i tatnak) ser hrimhrim ding.

4nak. KPIs (Key Performance Indicators) Zarhkhat silo Thlakhat ah mah zat cu rian a lim lai tbk tahfung ser piak ding. Mah ning in a zul kho lo mi riantuantu cu dinh ter bak ding.

5nak. Riantuantu an thanhchonak ding ah organizational development tbk ser piak ding. Mah ahcun riantuan tu hna hi kumkhat ah training cu bantuk cu an kai lai. Khrihfabuu silo organization nih kum khat ah mah zat cu an thanhchonak dingah a tuah piak hna lai tbk kha strategy ah ser hrim ding.

6nak. Adonghnak ah communication channel (bia i ruahnak) ser a hau.  A dot dot tein peihtleihnak le a huap piin peihtlaihnak tbk kan ser a hau.

7nak. Respect (pakhat le pakhat thiam mi – tuan mi ah i upat kan thiam a hau. Pakhat le pakhat i upat lei kam ahcun Chin miphun tluk in a chambau mi an tlawm lai. Mah hi hngakchia in upa tiang nih cawn peng kan hau rih.

Catialtu Saya Sang Hre

Mah bantuk tete system a ngei deuh mi in Chin miphun buu le organiation pawl zong hi 21st century ahcun kan kal caan a cu ve ko cang. Lakhruak tuk rumro in rian kan tuan. Itheihthiamnak tuk rumro in buu kan dirh. Athlam lang mi buu le Khrihfabuu si zong kan za tuk ve cang.

Credit: Sang Hre

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *