SPECIAL REPORT: Trump A Caan A Tangmi Chungah Federal Nih Thihdaan Peknak A Pehtlai Thluahmah In An Tuah

By- Chelsea Bawi: White House i President Trump a caan a tangmi chungah a cozah nih thongtla thihdaan peknak pehtlai thluahmah in a tuah. President karlak rian i chawn caan chungah thihdaan peknak tuah lo in kum 130 chung phung an hman mi pah chih riangmangin, January 20 i President-elect Biden official tein president namhnenhnak puai an tuah hlan ah thongtla 5 thihdaan pek dingin timhlamhnak an ngei. An 5 ning hna i thah an si tak ko ah cun, Trump hi kum 100 chung i US president vialte lakah thihdaan a pebik mi president a si cang lai. Tu kum July hnu in minung 13 thihdaan peknak a tawlrel lai, tinak a si.

Minung 5 thah ding an ti mi cu tutan zarh in an thok cang. Terre Haute, Indiana thonginn ah a tlami kum 40 minung Bernard hi 5 lakah an thah hmsabikmi pa a si. Dec. 11 chunhnu ah khan kum 56 minung Alfred Bourgeois zong thah a si ve. Kan Justice Department nih a umciami law kan cawisan caah a si, tiin AG W. Barr nih a chim. Biden office luh ai duhnak dingah zarh tlawnpal te lawng a si ko bu i, a tu bantuk thihdaan peknak an kalpi mi hi thinphang a si, tiin micheu nih an ti.

A tu bantuk tuahsernak hi phung lengah a ummi a si i, hleihluattuk bia a si, tiin non-partisan Death Penalty Information Center ah research director Ngozi Ndulue nih a chim. Trump nih a taangmi caan ai ngeihmi chung i thihdaan peknak pehtlai in a kalpimi pehtlaiin theih na duhmi cu a tanglei bang hin a si:

US I A Tu Lio Policy Hi Zeidah A Si? 1988 ah khan US Supreme Court (SC) nih federal death penalty (thihdaan tatnak) a remhsiam cang bangin, national asiloah federal cozah nih thihdaan a pek hi a um sitsai ti lo. Trump office a luh hlan ah khan federal nih an thahmi hna hi 3 te lawng an si. An 3 ningtein cun Republican President G. W. Bush nih a thahter mi hna an si, cu lio i an thahmi lakah Oklahoma City i federal building bomb a puahtu Timothy McVeigh zong ai tel. 2003 hnu thokin federal lei nih thiongtla an thahmi a um ti lo.

US states pawl nih anmah le state chung thongtla pawl thihdaan pek an pehzulh i, nikum i thongtla an thahmi dihlak hi minung 22 an si. State level in thongtla thahnak an tuahmi zong hi zohdawhlo ngai a si. Thihdaan pek taimai hi cu hrawh ah a tha ko, tiin duhnak a langhtertu an karh chinchin cang i, the majority nih thongtla an that ti lo, asiloah thah lo dingin khamnak a tuah hi kum 10 lengkai a si cang. Popular opinion an laakmi zongah thihdaan pek an duhlo zia a lang.

Kum 30 chung survey an tuah hnu ah, 2019 Nov. ah khan Gallup poll nih a langhter mi cu, American mipi lakin 60% nih cun thongtla pawl hi thihdaan pek ti lo in, an chanchung thonginn tu ah umter dingin, an duhnak an langhter. Thongtla thihdaan pek mipi nih an dirkamhnak hmual hi kum 10 niam (a decade low) in a tla, tiah Ms Ndului nih a chim. Cun, thihdaan an pek ning (method) kong zongah buainak a um. Thihsii an ronh hna kongah le kum 10 chung biaceihzungah tazacuainak an tuah ruang i an lioheumi vialte kong ah buainak a um.

Trump A Cozah Nih Zeidah A Tuah, Tuah bal a si theng ti lo pin ah, mipi duhnak zong a si ti lo nain, minung 5 thah an timh hna nak kong 2019 July ah khan Mr Barr nih thawngthanhnak a tuah. “Thihdaan pek dingin Congress nih nawl an pekmi a si. Justice Department zong nih law kan cawisan bia a si – kan justice system nih an cung i dantatnak a khiah bantuktein a takin tuah hi thah a tong dingmi hna le an chungkhar hna cungah tuanvo kan ngeihmi pakhat a si,” tiin US top legal official pakhat nih a chim.

Thah dingin an thimmi thongtla pawl hi lainawng, asiloah tar le hngakchia a tlaihhremtu an si hna, tiah Mr Barr nih a chim. A tu bantuk karhlannak a tuahmi kongah top Democrats le human rights group pawl sinin soisel an tong ngaingai. “Thihdaan peknak hi phung lonh in daatnaknak kalpi bantuk ah kan ruah i, hihi cu a liamcia kum 10 lio tein khan rak hrawh diam cang ding khi a si,” tiin NCAAP Legal Defense Fund ah policy director Lisa Cylar Barrett nih a chim.

Thongtla mi lakah thah dingin thimhlei mi an ngeih hrimhrim mi nih hin politic kheel in an kalpi, ti a langhter. Thaal lio i miphun kongah duhlonak biataktein an kalpi lio ah khan a hmasabik thah dingmi cazin an tuah i, an dihlakin vunraang lawngte an si. A trip hnihnak i thah dingin cazin an laakmi thongtla 5 lakah 4 hi African American an si. Hihi thil ai tongkheng sualmi ah kei cu ka ruat bak lo. Thaal lio i miphun kong i duhlonak biatak tein ram pumpi cuul in an kalpi lio vial ah khan minak pakhat te hmanh thah dingah an i tel hraw lo, tiah Ms Ndulue nih a chim.

Thihdaan an pek daan hi minung zoh in an kalpi, ti a lang, tiah research an tuahmi nih a hmuhning a langhter. “US pumpi huap in biachahnak an tuahmi pakhat hnu pakhat zohfelnak kan tuah cikcek hnu i thil pakhat a ummi cu, thihdaan pek na si lai maw si lai lo dah, timi cu zei miphun na si mi nih lai a rel, ti hi a lang, tiah a chim.

A tu ah xeidah a cang cuahmah, Nithla an tuk ningtein Alfred hi thah a si tak ko ah cun, 2020 i thongtla an thahmi hi 10 an phan lai i, cucu chanthar US tuanbia chungah kum khat chung i thongtla thahnak a tambik a si lai. “Kum khat chung i thongtla 10 thah a si kum theih kan duh a si ah cun 1896 kum kan kir hnawh a hau lai,” tiin Ndulue nih a chim. President rian i chawn salailing i a tu bantuk i Trump a cozah nih thongtla thatnak a kalpi mi hi kum 100 chungah avoikhatnak a si. A tum dingmi president paoh nih hin cun buaktlak in a chawngtu pawl hi nikhua an tlaiter tawn hna i, anmah tein lam an sialter tawn hna.

Thongtla thahnak kan tuahmi hi law ningtein a si ko. Cucaah, JD ka chuahtaak hlan ah thongtla tamdeuh in thah an si rih lai, tiin Barr nih Associated Press ah a chim. “Thihdaan peknak khamkhawhnak lam cu thihdaan peknak law remh lawng hi a si. Asinain, kham dingin phungtlaitu pawl nan nawl hna a si ah cun, cu bang cun tuah ding a si ko hnga,” tiin Barr nih a chim. Biden belte nih cun thihdaan peknak phung hi a donghter lai, tiin a ti caah, Barr nih a chimmi maw, asiloah a zeideuh hi dek thim ding a si hnga. Thil buai ngai cu a si.

Bernard thah a si nak a ruang cu, 1999 lio (kum 18 lawng a si lio) ah khan lai a nawng, minung a fir hna caah a si i, kum 70 chungah cozah nih thongtla an thahmi vialte lakah kum no bik a si. Hi kongah minung 5 an taang rih i, Bernard zong kha thah lo dingin amah a dirkamhtu US attorney pakhat nih a duhnak a langhter bal. Kim Kardashian zong nih Twitter in Trump sinah direct in nawlnak a tuahpiak.

Thihdaan pek kong i Biden a policy hi zeidah a si, Trump hi cu thihdaan pek a tleihchan pengtu le a aupi pengtu a si. Biden team hi cu a lettaling an si. A bikin, thihdaan pek kong a duh lo biktu hi Vice President-elect Harris hi a si. San Francisco District Attorney ca i 2003 lio i campaign a tuah lio zongah khan thihdaan peknak ralchanh in a dir. Cu lio ah cun, duty a ciah lio ah kum 29 police officer a thattu pa thihdaan pek dingin bia a pau duh lo caah a party chung minung lila zong nih an rak soisel ngai.

President-elect i a record hi cu a punghman lo ngai. Biden nih 1994 lio i crime bill a chuahpi nih federal crimes 60 tiang in a karhter i, minung pakhat le bang cu thihdaan pek ding dirhmun a rak phan bal. Cu hna lakah a cheu cu nihin i thihdaan pek dingin bia an khiahmi hna ah an i tel. A tu belte ah cun, federal nih thongtla thihdaan an peknak phung hrawhpiak dih i, state kip zong nih an hrawh ve nak lai, thazaang pek dingin bia ai kam cang. 1973 hnu in thihdaan a tat ko cang nain ngaihthiam than a si mi thongtla hi 160 an phaan cang, tiah Biden team nih an chim. US attorney general caah Biden nih minung ai thim chom te lai.

Thihdaan pek dingmi thongtla pawl, Alfred Bourgeois– kum 2 hngakchianute thi lakin a ramh, a vuak. Dec.11 ah thah a si. Tuan i an thah lo nak cu, thluak tlau mi a si, tiin a sihning pawl nih an chim caah a si. Asinain, Oct. ah khan cu bia cu an hnonpiak hna. Lisa Montgomery– Missouri ah naupawi lio nutung a tlaih i a paw a zei i nau a chuahpiak hnu ah a thah. Jan. 12 ah thah ding a si ve. A hngakchiat lio tein tukveltukmi a si caah a thluak ai rawkmi a si, tiin a sihni pawl nih an chim. Hi nu hi 1953 hnu in federal nih thihdaan an pek hmasabimi nunau a si lai.

Cory Johnson– Virginia, Richmond ah amah he drug a tuahti mi minung 7 a thah hna. A hngakchiat lio tein serhsatmi a si caah a thluak a tlinglo mi a si, tiin a sihni nih an chim. Jan. 14 ah thah ding a si ve. Dustin John Higgs- Washington DC area ah nunau 3 fir an ton hnu i thah an si mi kongah a si. Amah nih hin cun a that hna lo nain, that dingin Willis Haynes a fialtu a si. Jan. 15 ah that ve ding a si.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *